Ανάλυση και αξιολόγηση εναλλακτικών συστημάτων οικιακής κομποστοποίησης
Η «οικιακή κομποστοποίηση» περιλαμβάνει το διαχωρισμό στην πηγή παραγωγής του, του οργανικού κλάσματος των αποβλήτων που δημιουργούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες σε μια κατοικία και η ταυτόχρονη αξιοποίησή του για την παραγωγή προϊόντος με σταθεροποιημένο οργανικό υλικό (κόμποστ). Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα εστιάζει στην κομποστοποίηση, κυρίως των διατροφικών αποβλήτων, με χρήση διατάξεων αερόβιας αποδόμησης σε οικιακή κλίμακα. Για το λόγο αυτό, αρχικά στην τεχνική έκθεση καταγράφηκαν όλοι οι ενδεικτικοί τύποι αποδεκτών και μη αποδεκτών υλικών προς κομποστοποίηση και επιλέγονται τα υλικά εκείνα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα νοικοκυριά, στα πλαίσια υλοποίησης του έργου.
Στη συνέχεια, έγινε περιγραφή και ανάλυση όλων των διαθέσιμων μεθόδων και τεχνικών οικιακής κομποστοποίησης (ανάλογα με την τοποθέτηση των υλικών, τον τύπο του προς κομποστοποίηση οργανικού υλικού, τον τύπο της βασικής ομάδας αποδομητών, το χώρο στον οποίο θα πραγματοποιηθούν οι διεργασίες αερόβιας αποδόμησης κ.λπ.) και πιο συγκεκριμένα:
Κομποστοποίηση με ακάλυπτη διάταξη του σωρού επί του εδάφους ή στο εσωτερικό τεχνητών κοιλοτήτων
Κομποστοποίηση με διάταξη του σωρού στο εσωτερικό τεχνητής περίφραξης
Κομποστοποίηση με διάταξη του σωρού εντός κλειστών καλάθων:
Ø Στατικοί κάλαθοι κομποστοποίησης
Ø Περιστρεφόμενοι ή ανατρεπόμενοι κάλαθοι κομποστοποίησης
Ø Κάλαθοι κομποστοποίησης με μηχανικό αναδευτήρα
Ø Σύνθετοι κάλαθοι αυτοματοποιημένων διατάξεων
Για κάθε μία από τις τεχνικές αυτές, περιγράφονται αναλυτικά όλα τα διαθέσιμα συστήματα. Μετά από την εκτενή ανάλυση όλων των εφαρμοζόμενων συστημάτων και τεχνικών που αφορούν στην κομποστοποίηση σε οικιακή κλίμακα, έλαβε χώρα αξιολόγηση τους τόσο ανά κατηγορία, όσο και συνολικά, (αξιολογήθηκαν 33 συστήματα). Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την ανάπτυξη του συστήματος που θα εγκατασταθεί στις κατοικίες των τριών Δήμων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Η αξιολόγηση των συστημάτων οικιακής κομποστοποίησης πραγματοποιήθηκε μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής μεθόδου πολυκριτηριακής ανάλυσης η οποία βασίζεται στον καθορισμό κριτηρίων που σταθμίζονται αριθμητικά (συντελεστές βαρύτητας), ανάλογα με την σπουδαιότητά τους (βαθμός σημαντικότητας). Τα κριτήρια αυτά, επιμερίζονται σε τρεις κύριες κατηγορίες (ομάδες κριτηρίων) που επίσης σταθμίζονται αριθμητικά και αφορούν:
· τεχνολογικά κριτήρια,
· περιβαλλοντικά κριτήρια
· οικονομικά κριτήρια.
Στον Πίνακα 1 που ακολουθεί παρουσιάζεται το σύνολο των κριτηρίων που συνθέτουν κάθε μία από τις τρεις ομάδες κριτηρίων και τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση.
Πίνακας 1: Ομάδες κριτηρίων και επιμέρους κριτήρια συγκριτικής αξιολόγησης εναλλακτικών συστημάτων οικιακής κομποστοποίησης
Ομάδα κριτηρίων
Τεχνολογικά
Περιβαλλοντικά
Οικονομικά
Κριτήρια
Εμπειρία
Εμπειρία
Συναρμολόγηση
Συναρμολόγηση
Χρόνος παραμονής υλικού
Κόστος βοηθητικών, πρόσθετων εξαρτημάτων
Βοηθητικά, πρόσθετα εξαρτήματα
Κομποστοποιήσιμα υλικά
Κόστος επένδυσης
Τροφοδοσία
Υλικό κατασκευής
Ωφέλιμος χρόνος ζωής
Ενεργειακή κατανάλωση
Διατάξεις απόσμησης
Κόστος λειτουργίας (χρήσης)
Χρόνος παραμονής υλικού
Διατάξεις συλλογής στραγγισμάτων
Ενεργειακή κατανάλωση
Κομποστοποιήσιμα υλικά
Διάταξη απόληψης κόμποστ
Χρόνος παραμονής υλικού
Θέρμανση
Τύπος αποδομητή
Αερισμός
Ύγρανση
Ανάδευση
Υλικό κατασκευής
Τύπος αποδομητή
Διατάξεις απόσμησης
Διάταξη συλλογής στραγγισμάτων
Διάταξη παραλαβής κόμποστ
Εργασίες τεμαχισμού-ανάμιξης
Με εξέταση των αποτελεσμάτων της συγκριτικής αξιολόγησης μέσω πολυκριτηριακής ανάλυσης προέκυψαν συμπεράσματα που αφορούν στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων οικιακής κομποστοποίησης, τόσο ως προς τα τεχνολογικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά κριτήρια ξεχωριστά, όσο και ως προς τη συνολική τους απόδοση. Με βάση τα συμπεράσματα, αυτά καταγράφηκαν τα συστήματα που θεωρούνται πιο κατάλληλα για περαιτέρω διερεύνηση και τα οποία αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη του πλαισίου των προδιαγραφών ενός πρότυπου συστήματος οικιακής κομποστοποίησης σύμφωνα με τις απαιτήσεις του εν λόγω προγράμματος. Στον Πίνακα 2 που ακολουθεί παρουσιάζεται το γενικό πλαίσιο προδιαγραφών του πρότυπου συστήματος οικιακής κομποστοποίησης.
Πίνακας 2: Γενικό πλαίσιο προδιαγραφών του συστήματος
Προτεινόμενο σύστημα
Κομποστοποιήσιμα υλικά
Διατροφικά απόβλητα που περιλαμβάνουν υπολείμματα ψωμιού, δημητριακών, φρούτων, λαχανικών, ζυμαρικών, καφέ, φύλλων τσαγιού, κελύφη αυγών, χόρτα, ρυπασμένα υπολείμματα χαρτιού κουζίνας
Τροφοδοσία υλικού
Συνεχής
Σύστημα τροφοδοσίας
Ευχερής είσοδος υλικού από το ανώτερο τμήμα του συστήματος μέσω αποσπώμενου ή πτυσσόμενου καλύμματος
Χρόνος παραμονής υλικού
2 με 3 εβδομάδες το μέγιστο
Σύστημα αερισμού (*)
Συνθήκες εξαναγκασμένου αερισμού με ηλεκτρομηχανολογική ρυθμιζόμενη διάταξη ανεμιστήρα ή, αυτοματοποιημένης λειτουργίας
Σύστημα ύγρανσης (*)
Χειρωνακτικά, ή μέσω εκνεφωτών ύδατος, ή με ανακυκλοφορία στραγγισμάτων όπου απαιτείται
Σύστημα ανάδευσης (*)
Μηχανικό σύστημα χειρωνακτικής ανάδευσης ή ρυθμιζόμενης λειτουργίας (ηλεκτρομηχανικό σύστημα)
Συχνότητα ανάδευσης
1 φορά ανά ημέρα (μηχανικό σύστημα χειρωνακτικής κίνησης), ή ανάλογα με τη ρύθμιση (αυτοματοποιημένο σύστημα ανάδευσης)
Ρύθμιση πορώδους (*)
Ύπαρξη διάταξης τεμαχισμού του υλικού είτε κατά την τροφοδοσία, εντός του συστήματος, είτε σε συνδυασμό με τις εργασίες ανάδευσης
Σύστημα θέρμανσης (*)
Ρύθμιση της θερμοκρασίας μέσω θερμαντικού στοιχείου ρυθμιζόμενης ή αυτοματοποιημένης λειτουργίας
Σύστημα διαχωρισμού (**)
Διαχωρισμός του τελικού κόμποστ από τον όγκο του υπό κομποστοποίηση υλικού μέσω πλέγματος, κατά προτίμηση δονούμενου
Σύστημα ελέγχου οσμών
Λειτουργία χωρίς την έκλυση οσμών ή με χρήση κατάλληλων φίλτρων απόσμησης ή με χρήση πρόσθετου υλικού απόσμησης (π.χ. ζεόλιθου)
Σύστημα παραλαβής κόμποστ
Υποδοχέας συλλογής κόμποστ, αποσπώμενος από το σύστημα, με διάταξη ευχερούς εκκένωσης
Διαστάσεις (***)
Ύψος κυμαινόμενο μεταξύ 60 και 80cm
Μήκος κυμαινόμενο μεταξύ 40 και 60cm
Πλάτος κυμαινόμενο μεταξύ 40 και 60cm
Χωρητικότητα (***)
Κυμαινόμενη από 60 και 110l
Βάρος (***)
Μέχρι 30 kgr
Επιφανειακή κάλυψη (***)
Μικρότερη από 0.5 τετραγωνικό μέτρο
Υλικό κατασκευής
Κατά προτίμηση από ανακυκλώσιμο υλικά
Συναρμολόγηση – Βοηθητικά εξαρτήματα
Κατά το δυνατόν συμπαγής κατασκευή
Ειδικά χαρακτηριστικά
Δυνατότητα επιτάχυνσης των διεργασιών αερόβιας αποδόμησης με χρήση χημικών καταλυτών ή βιοκαταλυτών (πρόσθετοι βακτηριακοί πληθυσμοί), ή δυνατότητα προσθήκης υλικών για βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων (π.χ. ζεόλιθος)
Τιμή μονάδος
μέχρι 1000 ευρώ
(*) Κατά την τέλεση των εργασιών, είναι επιθυμητή η ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης. Για το λόγο αυτό προτείνεται η κατά το δυνατόν ταυτόχρονη εκτέλεση των εργασιών αυτών με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και την αποδοτικότερη εξέλιξη των διεργασιών.
(**) Η δόνηση του πλέγματος μπορεί να γίνεται χειρωνακτικά.
(***) Το σύστημα με τις μικρότερες διαστάσεις (και επομένως χωρητικότητα και βάρος) αφορά στις κατοικίες με δύο ή και τρία άτομα. Το σύστημα με τις μεγαλύτερες διαστάσεις αφορά στις τετραμελείς ή πενταμελείς οικογένειες. Συνολικά, επιδιώκεται η βελτιστοποίηση των παραμέτρων διαστασιολόγησης, χωρητικότητας, βάρους και επιφανειακής κάλυψης.